„მარად თანამედროვე“ - ამ სახელწოდებითაა ატვირთული პეტრე ოცხელის ნახატები Google arts and culture -ის სივრცეში და როდესაც უცხოელი ტურისტი ან კოლეგა მეკითხება, რა გვაქვს თბილისში გამორჩეულად საინტერესო სანახავი, სწორედ ასე ვპასუხობ - აკრიფეთ გუგლში საძიებელი სიტყვა „მარად თანამედროვე“...
გარდა იმისა, რომ ხელოვნების სასახლე დედაქალაქის ერთადერთი სასახლე-მუზეუმია, ის, ასევე, ერთადერთი მუზეუმია საქართველოში რომელიც, უკვე წელიწად-ნახევარია, Google arts and culture-ის სივრცეშია განთავსებული. Google arts and culture ყველაზე დიდი კულტურული ონლაინ პლატფორმაა, რომელშიც შესაძლებელია მსოფლიოს ყველაზე ცნობილი მუზეუმებისა და გალერეების ვირტუალურად, უმაღლესი ხარისხის გამოსახულებით დათვალიერება. მის სივრცეში თავმოყრილია ისეთი მნიშვნელოვანი მუზეუმები, როგორებიცაა: ნიუ- იორკის მეტროპოლიტენის მუზეუმი, ნიუ-იორკის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი, ლონდონის ეროვნული გალერეა, ვერსალის სასახლე, ფლორენციის გალერეა უფიცი, ბრიტანეთის ტეიტი, ამსტერდამის რეიკსმუზეუმი, ბერლინის პერგამონის მუზეუმი, ათენის აკროპოლისის მუზეუმი და სხვა...
ამ უდიდეს წარმატებაში ენით აღუწერელი წვლილი მიუძღვის სასახლის თითოეულ თანამშრომელს, რომელთა შესახებ ჩვენ აუცილებლად ცალკე მოგიყვებით რუბრიკაში „ამბები ადამიანებზე“.
დღეს კი, ჩვენი რუბრიკის სტუმარი ამ სასახლის დირექტორი, ისტორიკოსი გიორგი კალანდია გახლავთ.
გიორგი, ჩვენი ურთიერთობა დაიწყო დიდი ხნის წინ. და დაიწყო იმ პერიოდისთვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი თემით, რომელიც მე პირადად არასდროს დამავიწყდება. არ დამავიწყდება, რომ ამ თემაში შენი და კიდევ ბევრი ადამიანის როლი იყო გადამწყვეტი, ჩვენი ქვეყნისთვის უძვირფასესი საგანძური რომ არ დაკარგულიყო.
ამაზე, ჩვენ, ამ ინტერვიუში აუცილებლად ვისაუბრებთ, მაგრამ მე მინდა დავიწყო სულ თავიდან, საიდანაც მოვდივართ, საიდანაც იწყება ჩვენი ჩამოყალიბება, აღზრდა. მინდა დავიწყო ბავშვობიდან. სულ მგონია, რომ ყველანი მოვდივართ ბავშვობიდან და ის ღირებულებები, რასაც იმ დროს შევიძენთ ხოლმე, მუდმივად იჩენს თავს ჩვენს ცხოვრებაში. მინდა, რომ შენი ბავშვობის ადამიანებზე მელაპარაკო, იმ ადამიანებზე, რომელთა წყალობითაც შენ დღეს ხარ ის, რაც ხარ.
პირველ რიგში, ვიტყვი იმას და დაგეთანხმები, რომ ჩვენი ურთიერთობა და მეგობრობა, ბევრ წელს ითვლის. არც კი მახსენდება ბევრი ადამიანი, ვისთანაც ამდენი ხნის და ასეთი მჭიდრო ურთიერთობა მქონია. როგორც იტყვიან, ცეცხლში გამობრძმედილია ჩვენი მეგობრობა, იმიტომ რომ უკავშირდება საკმაოდ რთულ პერიოდს, როდესაც დადიანების სასახლის გარშემო დიდი ვნებათაღელვა იყო და ძალიან გვჭირდებოდა მაშინ ჟურნალისტების მხარდაჭერა და ერთ-ერთი პირველი იყავი შენ.
რაც შეეხება ბავშვობას, რომ გითხრა, რამეთი განსაკუთრებული იყო ჩემი ბავშვობა - არა. ალბათ, ყველა ბავშვივით მეც მქონდა საინტერესო ცხოვრება და ჩემთვის ეს არის ყველაზე ბედნიერი წლები მიუხედავად იმისა, რომ არ ვყოფილვარ მდიდარი ოჯახის შვილი და არ გავზრდილვარ მდიდრულად, ფუფუენებით. მამაჩემი საკმაოდ დიდი ხანი ცხოვრობდა ევროპაში, იმიტომ რომ სწავლობდა და ეს დიდი ხანი შეიძლება ყოფილიყო 5-6 წელიწადი გადაბმულად. ჩვენ ვიზრდებოდით დედასთან, მე და ჩემი და. ორ სკოლაში მომიწია სწავლა, პირველი იყო მესამე ექსპერიმენტული, მაშინ ასე ერქვა. ახლაც რომ გავივლი ხოლმე, ბავშვობა მახსენდება. ლამაზი შენობა იყო სოლოლაკში და იქიდან იწყება ჩემი მეხსიერებისთვის ყველაზე ძვირფასი მომენტები: კლასელები, მასწავლებლები, უბანი, მეგობრები და ა.შ.
თუმცა, შენს კითხვას მეტ ნაკლებად პასუხი რომ გავცე, არ ვაპირებდი ისტორიკოსობას, მინდოდა გამოვსულიყავი ან ზოოლოგი , ან ვეტექიმი, იმიტომ რომ ცხოველები მიყვარდა ძალიან, განსაკუთრებით ძაღლები. შინაური ცხოველები, ეს იყო ჩემი უდიდესი გატაცება. ბაბუასთან და ბებიასთან რომ მივდიოდი ზუგდიდში, ძირითადად ამ შინაურ ცხოველებთან ვიყავი. ხან ძროხებს დავდევდი, ხან ღორებს, ხან ქათმებს. ქათმები მეჯდა უბეში ხოლმე სულ და საღამოს რომ მხდიდნენ ტანისამოსს, ბუმბულები მცვიოდა. ანუ სულ ამით ვიყავი დაკავებული. მართლა ასე მქონდა გადაწყვეტილი, ვემზადებოდი კიდევაც, ლიტერატურაც მქონდა. სადღაც მე-8, მე-9 კლასამდე, შეიძლება ითქვას მეათემდეც, ასე მქონდა გადაწყვეტილი, რომ უნდა გამოვსულიყავი ზოოლოგი...
და რა მოხდა მეათე კლასში? ფაქტია, ბავშვობის ოცნებაზე უარი თქვი და ახლა ჩემს წინაშე ისტორიკოსი გიორგი კალანდია ზის...
ყველაზე დიდი ცვლილება მაშინდელ ჩემს ცხოვრებაში გამოიწვია დადიანების სასახლემ. ბავშვობის ადრეულ პერიოდში ვერ ვახერხებდი სასახლეში შესვლას, იმიტომ რომ დიდი ხნის განმავლობაში მიმდინარეობდა რესტავრაცია და იყო დაკეტილი. აი, პირველად რომ შევედი და დავათვალიერე ეს საგამოფენო დარბაზები, ეს ძვირფასი ავეჯი, უნიკალური პორტრეტები, წიგნები, უზარმაზარი დარბაზები, მივხვდი, რომ ეს ის იყო, რაც მე მაინტერესებდა და გამოცდებამდე ძალიან ცოტა ხნით ადრე, მივიღე გადაწყვეტილება, რომ ყველაფრისთვის, რასაც მანამდე მივსდევდი, თავი უნდა დამენებებინა და გამოვსულიყავი ისტორიკოსი. დადიანების სასახლემ ამარჩევინა ეს პროფესია, თუ არა და ვიქნებოდი ან ბიოლოგი, ან ზოოლოგი, ან ვეტექიმი.
ჩემი აზრით, ვეტექიმიც ისეთივე ერთგული იქნებოდი შენი საქმის, როგორიც ისტორიკოსი ხარ...
კი ალბათ, ცხოველების სიყვარული დღემდე შემრჩა. ოღონდ, მინდა ვთქვა, რომ ძალიან ცუდ პერიოდს დამემთხვა, ჩემი უნივერსიტეტში ჩაბარება. მამაჩემი იყო საგარეო საქმეთა მინისტრის პირველი მოადგილე. როდესაც თბილისში დაიწყო სამოქალაქო ომი, მამაჩემი იყო ბუნკერში. ანუ ის პერიოდია, როცა მამაჩემი უნივერსიტეტში უკვე ხალხის მტრად და მოღალატედ ითვლებოდა, ჩემთვის ეს საკმაოდ რთული პერიოდი იყო. თუმცა უნდა ვთქვა, რომ მაშინ ძალიან გვერდით დამიდგა მაშინდელი უნივერსიტეტის რექტორი როინ მეტრეველი და შემდეგში აკადემიკოსი მარიამ ლორთქიფანიძე, აი, შეხედეთ ახლაც მისი სურათი მაქვს ოთახში. არ მეგულება სტუდენტი, რომელიც თავისი მასწავლებლის სურათს ინახავს ოთახში, მაგრამ ამ ადამიანებმა ბევრი რამ გააკეთეს ჩემთვის. თუმცა, თავიდან იყო ფრთხილი დამოკიდებულება.
ანუ გამოცხადებული იყავი ხალხის მტრის შვილად?
კი, ერთხელ მახსოვს,ხშირად ვყვები ამ ამბავს ჩემს მეგობრებთან, კიბეებზე ავდიოდი უნივერსიტეტში და ერთ-ერთი ლექტორი შემხვდა, არ ვიტყვი მის სახელს და გვარს, მითხრა - შენ ხალხის მტრის შვილი ხარო.
ისევ ასწავლის ეს ადამიანი უნივერსიტეტში?
კი, ახლაც ასწავლის. არაფერი მითქვამს მაშინ, იმიტომ რომ ეს მაშინ ჩვეულებრივ მოვლენასავით იყო. ზვიადისტები, ხალხის მტრები და ასე შემდეგ. სხვათა შორის, ამას იძახდა ის ხალხი, რომლებიც ახლა მორალს გვიკითხავს და გვასწავლის, როგორ უნდა ვიყოთ გულმოწყალენი და ინფანტილურები, მაგრამ არაუშავს, ეს ცალკე თემაა. როინ მეტრეველი, მერე აკადემიკოსი მარიამ ლორთქიფანიძე - ამ ორმა ადამიანმა ყველაზე მეტად გამიღვივა ინტერესი საქართველოს ისტორიისადმი და ბოლომდე მივხვდი, რომ ეს იყო ის, რაზეც ვოცნებობდი... ბევრი ამთავრებს ისტორიულს და შემდეგ სხვაგან ეძებს თავს და მე არა, იმიტომ რომ მარიამ ლორთქიფანიძე და როინ მეტრეველი არიან ის ადამიანები, რომლებმაც განსაზღვრეს ის, რასაც ვაკეთებ და ეს იყო მათი დიდი დამსახურება.
თუ მივყვებით იმ ისტორიულ მოვლენებს, რის გამოც შენ „ხალხის მტრად“ გამოგაცხადეს, აღმოჩნდა რომ ჩვენი ისტორიისთვის უმნიშვნელოვანეს პერიოდში, მოგიხდა მოვლენების ეპიცენტრში ყოფნა.
ამ ინტერვიუში მინდა ვისაუბროთ მთავარ მოქმედ გმირზე, ზვიად გამსახურდიაზე, რომელმაც განსაზღვრა ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობის ბედი და უდიდესი როლი შეიტანა იმ მონაპოვარში, რასაც დღეს დემოკრატიას ვეძახით. შენი საუბრებიდან გამომდინარე, მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ეს ადამიანი მისაბაძი მაგალითია შენთვის.
კი, კი, ზვიადი ჩემთვის იყო ძალიან ძვირფასი ადამიანი.. მე მქონდა ის ბედნიერი შემთხვევა, რომ მას პირადად ვიცნობდი, მასთან მისაუბრია, მასთან ურთიერთობა მქონია, არც ისე მჭიდრო, როგორც სხვებს, მაგალითად მამაჩემს, მაგრამ მე მას ვიცნობდი პირადად და მქონდა საშუალება მასთან მესაუბრა.
სხვათა შორის, არასდროს მომიყოლია ეს ამბავი, რასაც ახლა გეტყვით...მე ვაგროვებდი ზვიადის არქივს. როდესაც მივხვდი, განსაკუთრებით ბოლო პერიოდში, როდესაც თბილისის ომი დაიწყო, მიუხედავად იმისა, რომ 16 წლის ბავშვი ვიყავი, ეს ამბავი ცუდად დამთავრდებოდა, ვცდილობდი ყველაფერი შემეგროვებინა მის შესახებ.
არავისთვის მომიყოლია ეს ამბავი და ამას ძალიან ვნანობ. ეს არის ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი დანაკარგი, რაც კი ცხოვრებაში მქონია. მერე სამეგრელოში ვიყავი, იქაც მუდმივად ვაგროვებდი ყველაფერს, ეს იყო მისი მიმართვები, ხელნაწერები, მისი პირადი მიმოწერები, სხვათა შორის ისეთ ადამიანებთან, რომლებმაც მერე ბევრი ცუდი რამ გააკეთეს მასთან მიმართებით. ამას ყველაფერს თვითონ მაძლევდა და მქონდა ეს ყველაფერი. როდესაც მხედრიონი შემოვიდა სამეგრელოში, აი როცა უკვე დამთავრდა ეს ომი, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ცნობილი მოვლენა ხომ გახსოვს, დაიჩოქეს, „ჩვენ ავლოკავთო“ და რუსეთის „ესენგეში“ შევიდნენ. სხვათა შორის, სულ მინდა ხოლმე პარალელი გავავლო, ის ადამიანები, აი ახლა ვინც იქ დაჩოქილები იყვნენ და ამბობდნენ, „ჩვენ ავლოკავთ“, ის ადამიანები ახლა სხვებს რუსეთუმეებს ეძახიან და თითქოს დასავლური ღირებულებების მოტრფიალენი არიან.
გახსოვთ ხო, ბალტინის ჯარი რომ მოადგა ფოთს... არასოდეს დამავიწყდება, ჩვენ ყველამ ცხადად განვიცადეთ ეს საშინელება. ამბობდნენ, რომ ისეთ ჭურვებს ისროდნენ, რომელიც მანამდე არც კი გვქონდა გაგონილი და ისეთი სამხედრო ტექნიკა შემოვიდა სამეგრელოში. და აი, აქ გაქცევის დროს, ეს არქივი დავკარგე, რომელსაც ვერასოდეს მოვინანიებ. როგორ დავკარგე, არ ვიცი, იმიტომ რომ იყო ღამე, მივდიოდით ჯერ ტრანსპორტით, მერე ფეხით, იმიტომ რომ გვითხრეს შემოდიოდიდნენ მხედრიონელები რუსის ჯართან ერთად, ბევრი ჭორ-მართალიც იყო. ამბობდნენ, რომ ფოთიდან რუსი მოდის, თბილისიდან - მხედრიონიო და ეს იყო მართლაც დიდი განსაცდელი. მანქანაც არ ერქვა, "კუკუშკას" მსგავსი მანქანით მივდიოდით, ყუთებით და ყველაზე ძვირფასი რაც იყო ჩემთვის, ეს იყო არქივი და ეს არქივი დავდევი ამ გადასატან რაღაცაზე... და დამეკარგა, ან ხევში გადავარდა, ან სიბნელეში... რომ მოვტრიალდი უკვე აღარ იყო ეს ყუთი. გხსენებაც კი მიჭირს ამ ამბის...
მერე დედაჩემი ჩამოვიდა, რომელიც თბილისში იყო და როდესაც გაიგო, რომ რუსის ჯარი სამეგრელოში შემოდიოდა, წამოვიდა. მარანთან, სადაც შეტაკების ზონა იყო, დაბომბვაში მოხვდა და მოვიდა გაუბედურებული, ყველაფერი საკუთარი თვალით ნახა ეს სამოქალაქო დაპირისპირება. სახლს, რომელსაც თავი შეაფარა, მერე ცეცხლი მოეკიდა...
საშინელი ტრაგედია გამოიარა ერმა, ეს იყო მთელი ერის ტრაგედია, რომელიც, სამწუხაროდ, ძალიან ცუდი მოვლენების წინაპირობა გახდა...
რა თქმა უნდა, ეს იყო დიდი ეროვნული ტრაგედია. ჩემი და თბილისში მხედრიონის ტერორის ქვეშ აღმოჩნდა, იმიტომ რომ მხედრიონი მოვიდა სახლში, მამაჩემს ეძებდა, მე მეძებდნენ და ასე შემდეგ . რას მოვაყოლე ეს ყველაფერი... მიუხედავად ასეთი დიდი სირთულისა, მე არასდროს შემრცხვენია იმის, რომ ვიყავი ზვიად გამსახურდიას მომხრე, იმიტომ რომ ზვიად გამსახურდია არასდროს გამტყდარა, არასდროს დაუხრია თავი, არა თუ თავი, თვალები არ დაუხრია მტრის წინაშე, არ გატეხილა მორალურად და ყოველთვის იყო ბრძოლის პირველ ფრონტზე.
სხვათა შორის ესეც უნდა ითქვას, მიუხედავად იმისა, რომ ვიღაცებს ეს არ გაუხარდებათ, მაგრამ მაშინ მახსოვს დასავლური სახელმწიფოების რეაქცია, აშშ-ს, ევროპის, სრული მდუმარება, სრული სიჩუმე იმაზე, რომ კანონიერი ხელისუფლება დაამხვეს... ამას დღეს არავინ ამბობს.
მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ვიყავით პირველი ფლაგმანები, რომელმაც დაიწყო საბჭოთა კავშირის ნგრევა და რომლის მოსახლეობამ თავი გაწირა დამოუკიდებლობის მოსაპოვებლად, მაშინ რუსეთის წინაშე ნამდვილად შიშველი ხელებით აღმოვჩნდით... რატომ მოხდა ასე?
სხვათა შორის, მაშინდელი რეპორტაჟები ჩაწერილი მაქვს, უცხოური რეპორტაჟები, ინგლისური, სხვადასხვა ევროპული, რუსული თავისთავად, როგორ ცალსახად აშუქებდნენ ამას ყველაფერს, რომ გამსახურდია იყო დიქტატორი და არავის ჰქონია პროტესტი, რომ ხალხის მიერ არჩეული ხელისუფალი დაამხო შეიარაღებულმა ჯგუფმა.
კი, ზვიადი იყო ჩემთვის მნიშვნელოვანი ისტორიული ფიგურა სხვათა შორის, დღევანდელობასთან ვავლებ ხოლმე ბევრ პარალელს. მახსოვს 31 დეკემბერს გამოაცხადეს მისი გარდაცვალების ამბავი... რუსულმა ტელევიზიამ გამოაცხადა. დავჯექი ტელევიზორთან და ახალი წელი უნდა შემოსულიყო და მახსოვს რა მოგვივიდა, რა დაგვემართა ყველას ერთად. დიდ დიღომში ვცხოვრობ და არასდროს დამავიწყდება ეს ამბავი... როცა ეს ტრაგედია გამოაცხადეს, რამდენიმე ჩემი მეზობელი, ერთი-ორი მათგანი მოქმედი პოლიტიკოსია დღესაც, გამოვიდა გარეთ და თოფს ისროდა, ანუ გამარჯვებას ზეიმობდნენ.
ახლა მე ისეთ ასაკში ვარ, როდესაც იწყებ რაღაცების გადაფასებას. გააკეთებდი ამას თუ არ გააკეთებდი... თუმცა ისევ ვამბობ, რომ მე ახალგაზრდობა არ მქონია, რასაც ჰქვია სტუდენტობა არ მქონია იმიტომ, რომ ეს იყო მძიმე პერიოდი. 1992 წლიდან, როდესაც გამსახურდიას მთავრობის წევრის შვილი ხარ, იმ პერიოდის საქართველოში ეს არის დიდი ტვირთი, მაგრამ მე არ ვნანობ არაფერს და რომ მომიწიოს იმავეს გავლა, ისევ იმავეს გავივლი, არ წავალ უცხოეთში, რისი შანსი მქონდა ძალიან დიდი, უპრობლემოდ შემეძლო ეს ქვეყანა დამეტოვებინა, მიმეღო დევნილის სტატუსი, მამაჩემი დევნილი იყო, ჩემი მშობლები, მაგრამ ახლა რომ ვფიქრობ, იგივე გზას გავივლიდი.
ძალიან ბევრი ვისაუბრეთ წარსულზე და ამ თემებმა აუცილებლად უნდა იხილონ დღის შუქი. არაერთხელ მოგვიხდა სიტყვა „მხედრიონის“ ხსენება. კიდევ ერთი ეროვნული ტრაგედია იყო ის, რაც ამ დაჯგუფებამ იმ პერიოდში დაატრიალა ჩვენს ქვეყანაში და სწორედ მაშინდელ სიტუაციებს უკავშირდება ჩვენი შეხვედრაც.
ბევრმა ადამიანმა ალბათ არც კი იცის, დღეს, ზუგდიდის დადიანების სასახლის საგანძური შენარჩუნებული რომ არის, რა დიდ რისკს და თავგანწირვას უკავშირდება ეს ყველაფერი. როგორ იბრძოდნენ ადამიანები შიშველი ხელებით შეიარაღებული ადამიანების წინააღმდეგ...
ეს რაღაც ჰეროიკული მომენტია ჩვენი ქვეყნის ისტორიის. ის, რომ ზუგდიდის დადიანების სასახლე არ გაიძარცვა და მისი კოლექციის უმეტესი ნაწილი დღეს ასე უვნებელი დარჩა, ეს არის უპირველეს ყოვლისა, იქაური ქალბატონების დამსახურება, ქალებისა, რომლებიც იქ დადიოდნენ შიშველი ხელებით. უპირველეს ყოვლისა, უნდა დავასახელო ლილი ბერაია. ძვირფასი ადამიანი. ამ მუზეუმის, ამჟამად უკვე ყოფილი დირექტორი, მაგრამ დიდი მოამაგე ამ კოლექციისა და ამ საგანძურისა. ყველაფერი ეს მან შეინახა თავის თანამშრომლებთან ერთად ყველაზე რთულ მომენტში. როდესაც ზუგდიდი დ მისი მიმდებარე ტერიტორია იბომბებოდა, როდესაც სამოქალაქო დაპირისპირება იყო, ეს ადამიანები, ლილის ხელმძღვანელობით, ყოველდღე მიდიოდნენ მუზეუმში, რაღაცებს მალავდნენ, რაღაცებს საკუთარი ხელებით გადაეფარნენ.
წელს, მუზეუმელთა პირველ ასამბლეაზე, დააჯილდოვეს საუკეთესო მუზეუმის წოდებით ნაზი ქორთუა, ერთ-ერთი ქალბატონი, რომელიც რამდენიმე კილომეტრს გადიოდა ყოველ დღე იმისათვის, რომ მისულიყო მუზეუმში, იქ ლილისთან ერთად გაჩერებულიყო და ეპატრონა იმ კოლექციისთვის, რაც მას ებარა და მერე უკან ბრუნდებოდა სახლში. ამას აკეთებდა ყოველდღე.
მახსოვს, ეს იყო სადღაც 1993-94 წელი, ჩვენ ერთ-ერთი ცნობილი მხატვრის სახლში, ვინაობას არ დავასახელებ, ვიპოვეთ დადიანების ჭაღები და დიდი ძალისხმევა მოგვიწია, რომ ეს ჭაღები დაებრუნებინა უკან. რამდენიმე თვე ვინახავდი ჩემთან სამსახურში, იმიტომ რომ რესტავრაცია სჭირდებოდა. მოკლედ, რომ დავაბრუნე ეს ორი ჭაღი, თანამედროვე ქართველმა მხატვრებმა კარგი ნახატები გვაჩუქეს და მე და დედაჩემმა წავიღეთ სატვირთო მანქანით ყველაფერი. მახსოვს, ხობს რომ მივუახლოვდით, პოლიციამ გვითხრა ცოტას გამოგაცილებთ, ბოლომდე ვერ გაგყვებით, იმიტომ, რომ იქით არ ვიცით, რა მოხდებაო. აი ასე, სიბნელეში ჩავიტანეთ ზუგდიდში. მახსოვს, მუზეუმში ღამის 2-3 საათი იყო, დამხვდა ლილი ბერაია თავის თანამშრომლებთან ერთად სასახლეში იმისათვის, რომ ეს კოლექცია ჩაებარებინათ. ეს იყო დრო, როდესაც პოლიციაც კი ვერ გაცილებდა. სწორედ ასეთ ადამიანებზე დგას ამ ქვეყნის ისტორია, ამ ქვეყნის წარსული.
და ამავე დროს, ამ ქვეყნის ისტორიაში იყვნენ ეგრეთ წოდებული მაშინდელი სახელმწიფო მოღვაწეებიც, რომლებმაც ნაპოლეონის ნიღბის გადატანა მოითხოვეს დადიანების სასახლიდან თითქოსდა სხვა რაიონში...
კი, კარგად მახსოვს ეგ ადამიანებიც, რომლებიც, დღესაც ჯანმრთელად და კარგად არიან და ღმერთმა ჯანმრთელად და კარგად ამყოფოთ. უბრალოდ, მორალს ნუ კითხულობენ, რადგან მე მახსოვს ეს ადამიანები ხან დადიანების მიწების გასხვისებას აწერდნენ ხელს, ხან ათასი გეგმა ჰქონდათ ამ სასახლესთან მიმართებაში და იყვნენ ლილისთანა ადამიანები, რომლებიც ამას კბილებით იცავდნენ.
სხვათა შორის, შემდეგ, იგივე ლილის, ამ უახლოეს პერიოდში, გარკვეული კატეგორიის ადამიანები დაუპირისპირდნენ და რაღაცნაირად აპირებდნენ სამუზეუმო საქმიანობიდან მის ჩამოშორებას. ცნობილი ამბავია ეს, ამ ადამიანებს არაფრის ერიდებოდათ. პოლიტიკური ჯგუფებიც იყვნენ ამაში ჩართულნი და ასე შემდეგ, მაგრამ საბედნიეროდ, ეს არავის გამოუვიდა და ამისათვის მადლიერი ვარ ყველასი, ვინც ამაში მონაწილეობა მიიღო. ლილი არის ის ადამიანი, რომელმაც ძალიან ღირსეულად ზიდა ის ტვირთი, რომელსაც ჰქვია ამ სასახლის ხელმძღვანელობა, მისი საგანძურის დაცვა, ყველაზე მძიმე პერიოდში და ნურავის ჰგონია, რომ ეს არის ადვილი, ია-ვარდით მოფენილი გზა და შეიძლება ეს ყველაფერი გააკეთო ისე, რომ ნერვი არ აგიტოკდეს, არ წაიბორძიკო და ასე შემდეგ.
ფართომასშტაბიანი აღიარება მოჰყვა შენს საოცარ ციკლს „ჩვენებურები“ ტელეკომპანია “იმედზე”, ეს იყო უახლესი ისტორიის, ჩვენი ყოფის არა მხოლოდ პოპულარიზაცია, არამედ საეთერო დღესასწაული, რაც მთავარია ყველასთვის დიდისთვის, პატარისთვის სასიამოვნო და საინტერესო საყურებელი.
ყოველგვარი კეკლუცობის გარეშე უნდა გითხრა, რომ არანაირი წარმოდგენა არ მაქვს იმისა, რომ მე რაღაც განსაკუთებულს ვაკეთებ, ამას სრული გულწრფელობით ვამბობ. იგივე „ჩვენებურებთან“ დაკავშირებით, მაშინ ახალგაზრდა ვიყავი და უფრო მსუბუქად ვუყურებდი. მახსოვს, რამდენი ტალახი და შეურაცხყოფა მოდიოდა. მე მაშინ ბავშვი ვიყავი და მეგონა რომ კარგ რაღაცას ვაკეთებდი და ახლაც ვთვლი, რომ კარგი რაღაცა გავაკეთე, იმიტომ რომ ორი საქართველოს შვილები უფრო დავაახლოვეთ ამ ფილმებით, მაგრამ იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ამაზე ძალიან ღიზიანდებოდნენ. დღესაც, სოციალურ ქსელში წერენ, რომ ყალბ გრძნობებზე იყო აგებული და ეს ნამდვილად ასე არ იყო. ეს იყო აბსოლუტურად წრფელი დამოკიდებულება ხალხისა და მე არაფერი განსაკუთრებული გამიკეთებია, უბრალოდ მათი სათქმელი აქამდე მოვიტანე. აქაურ ქართველობას ვაჩვენე, რომ მიუხედავად ბევრი საუკუნისა, მიუხედავად ბევრი წინააღმდეგობისა, მიუხედავად რკინის ფარდის არსებობისა, ამ ხალხმა თავისი ფესვები არ დაივიწყა. ის ხალხი არის საქართველოს დიდი მხარდამჭერი, ყოველთვის იქნებიან ამ ქვეყნისათვის ძალიან სასარგებლო რესურსი. ვფიქრობ, რომ ეს არ უნდა დავივიწყოთ, იმიტომ რომ ჩვენი სამხრეთელი მეზობელი ქვეყანა, სომხეთი არის ბრწყინვალე მაგალითი იმისა , როგორ შეიძლება შენი ისტორიული დიასპორა იყოს შენი ქვეყნის სამსახურში, როგორ შეიძლება იყოს ძლიერი შენი ისტორიული დიასპორიდან.
ჩვენ გვყავს მართლა დიდი პოტენციალი ფერეიდნელი ქართველების, ჰერეთის ქართველების, თურქეთის ქართველების სახით, რომელთაც სჭირდებათ ბევრი მოფრთხილება.
თავიდან, ეს გადაცემა მქონდა ტელეკომპანია „მზეზე“, რაც ელდარ მდინარაძის დიდი დამსახურებაა, შემდეგ მქონდა საზოგადოებრივ არხზე, სადაც დამიხურეს გადაცემა, რომელსაც ჰქონდა დიდი რეიტინგი. დღეს მოქმედმა ერთ-ერთმა პოლიტიკოსმა თუ საზოგადო მოღვაწემ, მაშინ ის იყო ტელევიზიის ხელმძღვანელი, ეს გადაცემა დამიხურა. როცა დავსვი კითხვა, რატომ ხურავთ, მაშინ როდესაც რეიტინგი დიდია? პასუხი არ მიმიღია... ადვილად დასაჩაგრი კაცი არ ვარ, მაგრამ არც კი გამიპროტესტებია, უბრალოდ ვთვლიდი, რომ „სადაც არა სჯობს, გაცლა სჯობს“. უხმაუროდ მოვიხურე კარები, საერთოდ არაფერი მითქვამს. ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული გადაცემა მაშინ საზოგადოებრივ არხზე დახურეს. წავიღე ტელეკომპანია „იმედზე“ სადაც ჰქონდა დიდი გამოხმაურება.
სხვათა შორის, ძალიან დიდი იყო ბადრი პატარკაცშვილის როლი იმაში, რომ გადაცემათა ეს ციკლი ასეთი პოპულარული გამოსულიყო.
უდიდესი მხარდაჭერა მქონდა მისგან და ზოგჯერ ისეთ რაღაცებზე, ვიღებდით ხოლმე ბადრისგან მხარდაჭერას, რის გადაღებას და გაშუქებას ვერავინ ბედავდა. იგივე „ჩვენებურების“ სერიალების რაღაც ნაწილის ჩვენებას ბევრი მოწინააღმდეგე ჰყავდა, იმიტომ რომ მიაჩნდათ, არ უნდა გასულიყო, ამ ხალხის ხსენება საჭირო არ იყო და ბატონი ბადრი ყოველთვის აქტიური მხარდმჭერი იყო.
სულ ახლახან მითხარი, მარტივად დასაჩაგრი ადამიანი არ ვარო, კი ბატონო, მაგრამ მთელი ეს პერიოდი, განსაკუთრებით ბოლო წლებს ვგულისხმობ, სულ ბრძოლებში ხარ. ვიღაც გეომება, ვიღაც გებრძვის, ცდილობენ, რომ რამზე ფეხი წამოგაკვრევინონ, ტალახი გესროლონ, რაღაც შეცდომა გიპოვონ. როგორ ფიქრობ, რატომ ხდება ეს ყველაფერი და უკავშირდება თუ არა იმას, რომ იმ ადამიანთა გარკვეული ნაწილი, რომლისთვისაც არაფერი ღირებულება არ აქვს ჩვენი ქვეყნის ისტორიას, არიან ძალიან შეწუხებულები იმით, რომ ის სასახლე, სადაც ახლა ვიმყოფებით, გახდა ქვეყნის სავიზიტო ბარათი? ყველას გვახსოვს, ცოტა ხნის წინ რაც ხდებოდა, ჩვენ გავდიოდით და გამოვდიოდით, ძველი დახავსებული შენობის წინ.
კი, ბოლო პერიოდში გააქტიურდა ეს ამბავი, თუმცა მე ძალიან მადლიერი ვარ ამ ხალხის, ამას ვამბობ სრული გულწრფელობით, მე ძალიან მადლიერი ვარ ამ ხალხის იმიტომ, რომ ასეთი ცხოვრების რეჟიმი ჩემთვის უცხო არ არის.
16 წლიდან მხედრიონთან მქონდა თითქმის ყოველდღიური ურთიერთობა, მათთან დაპირისპირება, ეს დაპირისპირება არა მარტო სიტყვიერი იყო, არამედ იარაღით დამსდევდნენ და ფიზიკური განადგურებით გვემუქრებოდნენ. ასეთი დაპირისპირების მე არ მეშინია, ამ ხალხის მადლიერი ვარ იმიტომ, რომ მაძლევენ საშუალებას, მუდმივად ვიყო ფორმაში.
გულწრფელად ვამბობ, მე მუდმივად ვარ ფორმაში ამ ხალხის წყალობით. ზოგიერთ მათგანს ვეძახი კორექტორს, იმიტომ რომ ნებისმიერ აბზაცს, წერტილ -მძიმიდან დაწყებული, ამოწმებს. ცდილობს, რომ შეამოწმოს, რევიზირება გაუკეთოს, ამიტომ ვარ ფორმაში მუდმივად. მაგალითად, ერთმა ცნობილმა მხატვარმა გვაჩუქა ძალიან მაგარი ქანდაკება და იმ ქანდაკებაზე, ერთ-ერთი ძალიან ლამაზი დეკორატიული ელემენტი არის მიმაგრებული ჭანჭიკებით. ერთ-ერთმა მომხმარებელმა ჩვენი ქსელისა, ფეისბუკზე დადო ამ ჭანჭიკების გადიდებული სურათი და რატომ არისო ჭანჭიკებით მიმაგრებული. ასეთი ადამიანების, მადლიერი ვარ , რადგან სულ ფორმაში ვარ.
შეიძლება ითქვას, რომ ფორმაში ხარ ჭანჭიკების დონეზე...
დიახ და ვცდილობ, ყოველთვის გადავამომო, რამე ზერელედ არ დავწერო და მეორე, ეს გაძლებს მნიშვნელოვან რამეს, გააჩნია როგორ შეხედავ ცხოვრებას. ეს გაძლევს იმის საშუალებას, რომ თავში არ აგივარდეს. ანუ შენი მეტ-ნაკლები წარმატების გამო, არ მიიჩნიო, რომ სხვაზე მეტი ხარ ამით. არავისზე მეტი არა ხარ. ხარ ყურადღების ცენტრში, მუდმივად ხარ დაკვირვების ქვეშ და ეს პირიქით, უფრო მეტი პასუხისმგებლობაა.
და რატომ დაიწყო შენი კონტროლი ასეთ მკაცრ რეჟიმში? მიზეზი აქვს ამას?
რა არის მიზეზი?- ყველაფერი ეს დაიწყო ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც ქალბატონმა სალომე ზურაბიშვილმა მთხოვა, რომ მის მხარდამჭერთა ჯგუფში ვყოფილიყავი. მე არასდროს ვაფიქსირებ ხმამაღლა საკუთარ პოლიტიკურ გემოვნებას. მიმაჩნია, რომ ისეთ ორგანიზაციას ვხელმძღვანელობ, სადაც ორგანიზაცია უნდა იყოს აპოლიტიკური. ჩვენი ორგანიზაცია მართლა აპოლიტიკურია, ყველას თავისი აზრი აქვს.
ის ადამიანები, რომლებიც შემდეგ, სალომე ზურაბიშვილს აქებდნენ და რაღაც ლამაზ ფრაზებს ამბობდნენ მისი მისამართით, რამდენიმე თვით ადრე მე მაკრიტიკებდნენ და მხოლოდ იმიტომ მლანძღავდნენ, რომ უბრალოდ დავაფიქსირე მის მხარდამჭერთა ჯგუფში ყოფნა.
გარდა სალომე ზურაბიშვილისა, არ გპატიობენ კულტურის ამჟამინდელი მინისტრის, თეა წულულიანის მხარდამჭერობას...
მე ხშირად მითქვამს და ახლაც გავიმეორებ, რომ თეა წულუკიანი ერთ-ერთი საუკეთესო მინისტრია, ვისთანაც ურთიერთობა მქონია. ეს აქაურობასაც ეტყობა.
რაზე დაეტყო? შეგიძლია მომიყვე კონკრეტულად?
ბევრ რამეზე დაეტყო და ჩამოვთვლი ამის კონკრეტულ ფაქტებს. ადამიანებთან ურთიერთობა და ერთგულება მაკავშირებს საქმიდან გამომდინარე. ქალბატონი თეა იყო პირველი მინისტრი, რომელმაც ეს სასახლე და სხვა ჩვენი შენობები, ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე გეუბნებით, სარდაფის დონემდე დაათვალიერა. მარტო საგამოფენო დარბაზები კი არ დაათვალიერა, იყო ყველა საცავში, ყველა ფონდში, ჩავიდა სარდაფში, შეხვდა ყველა თანამშრომელს, მოუსმინა ფონდების მთავარ მცველს. ასეთი პრაქტიკაში მე მანამდე არ მქონია ნამდვილად და ეს არ ვთქვა და არ დავინახო, როგორც ორგანიზაციის ხელმძღვანელმა, წარმოუდგენელია.
ეს ერთი, მეორე - მისი მინისტრობის დროს, სამუზეუმო სფეროს წარმომადგენლებს და მათ შორის ჩვენც, ხელფასები გაეზარდათ და დარგი, რომელიც იყო მივიწყებული, დარგის წარმომადგენლებს, რომლებსაც ყველაზე დაბალი ხელფასი ჰქონდათ სისტემაში, დღეს თავს გრძნობენ გაცილებით დაფასებულებად სახელმწიფოს მხრიდან. საბოლოო ჯამში, ყველაფერი ისტორიის კუთვნილებაა და ადამიანები ფასდებიან იმით, თუ რა დატოვეს.
ჩვენ, ბოლო ორი წლის განმავლობაში, ამ მუზეუმის კოლექციებისათვის შევიძინეთ და რაც ყველაზე მთავარია, ქვეყნიდან დავაბრუნეთ ისეთი ნამუშევრები, რომელზე ფიქრიც იყო წარმოუდგენელი. ამის მაგალითია სურათი “კავკასიელი უფლისწული”. 100 წელიწადზე მეტი დაკარგულად ითვლებოდა. შევისყიდეთ და ბრუნდება მუზეუმში. ერთი ნაწილი მეცნიერებისა, თვლიდნენ რომ ეს არის ქართველი უფლისწული, მეორე ნაწილი ფიქრობდა, რომ ეს არის ჩერქეზი უფლისწული. როგორ არ უნდა ვთქვა და როგორ უნდა დავხუჭო ამ ყველაფერზე თვალი? ეს ხომ ჩემთვის არ ხდება, ეს ყველაფერი არის ამ ქვეყნის კოლექცია.
კიდევ ერთ მაგალითს ვიტყვი, არასოდეს ამ ქვეყანას, მისი არსებობის მანძილზე, მიუხედავად იმისა, რომ ის არის უდიდესი ტრადიციების, კულტურისა და განსაკუთრებით უზარმაზარი სამუზეუმო ტრადიციის ქვეყანა, არასოდეს ჰქონია საექსპერტო ლაბორატორია! ეს არის აღმაშფოთებელი ამბავი, ანუ ქვეყნიდან რა გადის, რა შემოდის, რა არის ორიგინალი, რა არის ყალბი, ვინ რა შეიძლება შეგიცვალოს, ამის კონტროლის მექანიზმი ქვეყანას არასდროს გააჩნდა.
ქალბატონი თეა წულუკიანი არის პირველი მინისტრი, რომელმაც ეს გააკეთა და სულ მალე, საქართველოს ერთ-ერთ წამყვან მუზეუმში, ამ ძალიან მაგარი ლაბორატორიის პრეზენტაცია მოხდება. უმაგრესი აპარატურით, გადამზადებული სპეციალისტებით და ასე შემდეგ. ეს ყველაფერი არ დაინახო და თვალი დახუჭო იმიტომ, რომ ვიღაცას არ სიამოვნებს, არის აბსოლუტურად წარმოუდგენელი და ეს რაღაც ბანაკში იწვევს ეგრეთ წოდებულ ბაბლში, გაღიზიანებას.
ისევ ვამბობ, იყო დრო, როდესაც მე გამსახურდიას მომხრე ვიყავი და იგივე ბაბლის წევრები ამას მიიჩნევდნენ ძალიან სამარცხვინოდ და იგივე ბაბლის წევრები დღეს, ზვიად გამსახურდიას ვიდეოებს და ფოტოებს აქვეყნებენ და აზიარებენ, რა მაგარი პრეზიდენტი იყოო. იმას რასაც მე 15 წლის წინ ვიძახდი, ამას ახლა იძახიან ეს ეგრეთ წოდებული ბაბლის წევრები. არავის არაფერი არ დავიწყებია, ყველას ყველაფერი ახსოვს...
როგორც მითხარი, ის ადამიანები, რომლებიც მუდმივად ჩასაფრებულები არიან, გაძლევენ იმის საშუალებას, რომ თავში არ აგივარდეს... გქონია ცხოვრებაში ისეთი პერიოდი, როდესაც „თავში აგვარდნია“?
არასდროს მქონია, გულწრფელად ვამბობ ამას და რატომ არ მქონია ამასაც გეტყვი. ისე წარიმართა ჩემი ცხოვრება, რომ ბევრ რამეს მივხვდი. 16 წლის ასაკში ვნახე მამაჩემი, რომელიც იყო კარიერის ზენიტში და მერე ვნახე მხედრიონი, რომელიც სახლში გვივარდებოდა მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ მამაჩემი იყო თანამდებობის პირი. კარგად მივხვდი, რომ ეს არის წარმავალი ამბავი, ერთი წამის ამბავი და აი ეს ზენიტი, შეიძლება ერთ წამში,ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით, დამთავრდეს. არასდროს მავიწყდება, რომ ყველაფერი არის წარმოსახვითი რეალობა, რასაც ჩვენ, ადამიანები, ვქმნით და ისეთივე გაქრობადია, როგორც ყველა წარმოსახვა. ამას კარგად ვაცნობიერებ და ვცდილობ ხოლმე, მარადიულ თემებს, საკითხებს გამოვეკიდო. ეს არის მეგობრობა, ეს არის ჩვენი მუზეუმი, იგივე ახლობლებთან კეთილი ურთიერთობა და ამიტომ ეს საშიშროება არასოდეს დამმართვია. კი ბატონო, ზოგჯერ, ამ საშიშროების წინაშე ვდგავარ, მაგრამ გარემოებები ყოველთვის ისეთ პირობებს ქმნიან, რომ სწრაფად მოვდივარ აზრზე.
გყოლია ისეთი მეგობრები, რომლებიც გამხდარან თანამდებობის პირები და ამის გამო ისე შეცვლილან, ისე ავარდნიათ თავში, რომ შემდეგ ურთიერთობაც დაგისრულებია მათთან?
რა თქმა უნდა... ძალიან ცოტა მახსენდება, ვინც ასეთ წარმატებას მიაღწია და შემდეგ რატომღაც არ შეიცვალა. შეიცვალნენ ეს ადამიანები და სწორედ ერთ-ერთი წინაპირობაც, როცა არასოდეს არცერთხელ, არცერთ თანამდებობას დავთანხმებულვარ, მიუხედავად იმისა, რომ არაერთხელ მქონია შემოთავაზება, წინა ხელისუფლების დროსაც, ამ ხელისუფლების დროსაც, სწორედ ეს საშიშროებაა... იმიტომ რომ არ მომწონს, არ მაინტერესებს და ჩემი ოჯახის მაგალითზე მაქვს გამოცდილი, რა არის თანამდებობის პირი, რა არის მისი ტვირთი და ამ ტვირთის ტარება არ მინდა. და მეორე - საბედნიეროდ, მეგობრების მაგალითზე ეს არ მინახავს. ჩემი ახლობლების მაგალითზე მინახავს, ზოგი ვთქვათ, ელჩი გამხდარა, ზოგი ასე, ზოგი - ისე და ისე შეცვლილან ეს ადამიანები, ისეთი დისტანცირება მომხდარა ჩვენს შორის, რომ მივხვდი, ადამიანების უმეტესობა ამ მნიშვნელოვან გამოცდას ვერ უძლებს.
რა იყო ყველაზე დიდი საგანძური მუზეუმისთვის, რაც შენი ხელმძღვანელობის დროს მოიპოვეთ? ისეთი, სიხარულისგან რომ გაგიჟდი და გადაირიე?
მქონდა ასეთი შემთხვევა, სულ მახსოვს და არასდროს დამავიწყდება, ვაკეთებდი წიგნს „ქართული მოდის ისტორია“ და უცებ ინტერნეტის საძიებო სისტემაში მივეცი ტერმინი ინგლისურად „ირანელი მამაკაცი“, და აი ამ დროს, უცებ გამოჩნდა პორტრეტი, რომელიც ღირდა დაახლოებით 180 ათასი ფუნტი სტერლინგი. ვუყურებ და ვხვდები, რომ სადღაც მაქვს ეს პორტრეტი ნანახი და ვერ ვიხსენებ სად. სადღაც 15 წუთში გამახსენდა, რომ ეს პორტრეტი არის ის პორტრეტი, რომელიც შავ-თეთრად მინახავს გრავიურის სახით და ეს არის თეიმურაზ მეორის უნიკალური პორტრეტი, რომელიც დაკარგულად ითვლება. როდესაც მეორე დღეს მივწერეთ ამ პორტრეტის მფლობელს, მან მოგვწერა ასეთი ისტორია, რომ ეს პორტრეტი მედოო ჩემი გალერეის ვიტრინაში, ეს ხდება ლონდონში... ორსართულიანმა წითელმა ავტობუსმა, ჩემი ვიტრინის წინ მოულოდნელად დაამუხრუჭა და ამ ავტობუსიდან გამოვარდაო ქალი, რომელიც პირდაპირ შემოვარდა გალერეაში და მითხრა, ეს არის უნიკალური პორტრეტი! მე ვარ ლონდონის პორტრეტების გალერეის თანამშრომელი და აი ეს პორტრეტი არის ერთ-ერთი ყველაზე ძვირფასი პორტრეტი, რაც კი მინახავს და სავარაუდოდ, აქ არის გამოსახული ირანელი ხანიო. მან არ იცოდა თეიმურაზ მეორის არსებობა.
ამ ამბის შესახებ სასწრაფოდ ვაცნობეთ „ფონდ ქართუს“. როდესაც ჩვენ აუქციონი და ვაჭრობა დავიწყეთ, უკვე თანხმობა გვქონდა ზუსტად ერთ დღეში მიღებული ფონდი „ქართუდან“, მას გავუგზავნე ეს მასალა და ძალიან სწრაფი პასუხი მივიღე, რომ აუცილებლად დაიწყეთ ვაჭრობა და ის პორტრეტი ხელიდან არ გაუშვათო.
ორმაგი მნიშვნელობა ჰქონდა ამ პორტრეტის სამშობლოში დაბრუნებას ჩემთვის. პირველი მნიშვნელობა ჰქონდა ის, რომ თვითონ პრტრეტი არის უმაღლესი დონის და უდიდესი მსოფლიო დონის მხატვრის, ანტროპოვის მიერ შესრულებული, და მისი ნამუშევარი, ჩემთვის სპეციალურად მოჩენილი „კორექტორები“ ამას გადაამოწმებენ და ამიტომ მინდა დავამატო _ თუ არ ვცდები, სულ 16 თუ 17 ცალია და ეს დაკარგულად ითვლებოდა. ამ დონის მხატვრის ნახატი რომ საქართველოშია, ეს უკვე მოვლენაა. და მეორე, ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა, თეიმურაზი როდესაც სამშობლოში ბრუნდებოდა, ცხენზე მჯდომი ცუდად გახდა და ქართული ლოცვაც კი ვერ თქვა, ისე გარდაიცვალა. შემორჩენილია მისი მღვდლის მოგონებები. წარმოვიდგენ ხოლმე, როგორ გამწარდა მაშინდელი ქართველობა, რომელიც მეფეს ახლდა, იმიტომ რომ წავიდნენ საქართველოსთვის დასახმარებლად და წამოიყვანეს მეფე, რადგან სპარსეთის მოზღვავება დიდი იყო მაშინ, ჩვენი ქვეყნის ყოფნა-არყოფნის საკითხი იდგა. წარმოიდგინეთ, ეს გამწარებული, ეს გაძანძალებული ქართველობა, რომელმაც ამ ყინვაში წამოიღო მეფის ნეშტი და საქართველომდე ვერ ჩამოიტანა და ასტრახანში დაკრძალეს. 200 წელია მას შემდეგ, საქართველო ცდილობს ამ მეფის გადმოსვენებას და ვერ მოახერხა ეს. თეიმურაზის ფაქტობრივად, არაფერი შემოგვრჩა, ბევრი მემორიალური ნივთი. ამიტომ, ამ პორტრეტის დაბრუნება ჩემთვის იყო ტოლფასი მეფის ნეშტის დაბრუნებისა სამშობლოში და ეს მიმაჩნია ერთ-ერთ ყველაზე დიდი ამბად, რომელიც მოხდა. ეს პორტრეტი, როდესაც ვიპოვე და აღმოვაჩინე, მახსოვს, დღევანდელი უნივერსიტეტის რექტორს, ჯაბა სამუშიას და ეროვნული ბიბლიოთეკის დირექტორის მოადგილეს, ლევან თაქთაქიშვილს გავუგზავნე პირველად ეს ფოტოები და ორივემ დამიდასტურა, რომ ეს იყო ის, რასაც ჩვენ დიდი ხნის განმავლობაში ვეძებდით ქართველი ისტორიკოსები.
ფონდ „ქართუს“ გარდა იმ თემისა, რაზედაც შენ ისაუბრე, აქვს უდიდესი წვლილი შეტანილი უამრავი მნიშვნელოვანი საგანძურების დაბრუნების თემაში, ეკლესია მონასტრების აღდგენაში და საზოგადოების გარკვეული ნაწილი, მუდმივად აბულინგებს მეორე ნაწილს, რომელიც ამის გამო მადლიერია... უცნაურ მოვლენასთან გვაქვს არა საქმე?
მე სულ ვამბობ მუდმივად, უამრავი ადამიანია ვინც ამ მუზეუმს დაეხმარა და მე არცერთის ღვაწლი არ დამვიწყებია, ძველიდან დაწყებული დღემდე. ეს იყო თავის დროზე დედაქალაქის მერი გიგი უგულავა, შემდეგ დავით ბეჟუაშვილის ფონდისგან ბევრი რამ გავაკეთეთ, მაგრამ ყველაზე დიდი დონორი და ყველაზე დიდი შემომწირველი არის „ქართუ“ და ეს მუზეუმი სწორედ იმისათვის არსებობს, რომ ყველას წვლილი და ყველას ღვაწლი, თავისი პოლიტიკური გემოვნების მიუხედავად, უნდა აღნუსხოს და დაიტოვოს. ამას ჩვენ არასოდეს დავივიწყებთ.
ვნახე რომ ჩამოწერილი გქონდა წლების მიხედვით ხელოვნების სასახლის წარმატებები და მართლაც, წელი არ გასულა, რომ ამ სასახლეს ისეთი საერთაშორისო აღიარებისთვის არ მიეღწია, რაც მართლა წარმოუდგენელი იყო სულ რამდენიმე წლის წინ...
გინახავს ამ წარმატებებზე ოპონენტების ტექსტები? ეს „ტრუხა“ მუზეუმი, რომელიც არაფერს წარმოადგენს, „ხელოვნურად შექმნილი მუზეუმი“, მოგონილი მუზეუმი და მე ყოველთვის შემიძლია ავიტანო ჩემი მისამართით შეურაცხყოფა, უნიკალური იმუნიტეტის გრძნობა მაქვს, არანაირად ნერვს არ ამიტოკებს, მაგრამ როდესაც ამ ინსტიტუციას ეხებიან, რომელიც არის ყოველვარი გადაჭარბების გარეშე ერთ-ერთი წამყვანი სამუზეუმო ინსტიტუცია ქვეყანაში და რეგიონში, ეს შეიძლება ნებისმიერ დონეზე შემოწმდეს, შეიძლება გამოვიდე მდგომარეობიდან და ადეკვატური პასუხი გავცე ყველას.
ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, აგერ უკვე მეექვსე წელია ხელოვნების სასახლე არის Google-ს ერთადერთი პარტნიორი საქართველოში. მხოლოდ ჩვენ მივიღეთ ეს აღიარება და ამ დროს, ვიღაცები დგანან და ბედავენ ამ ინსტიტუციისადმი ტალახის სროლას, ეს ძალიან მაბრაზებს. სწორედ ამიტომ დავდე ეს ინფორმაციები.
სულ ახლახან, ერთ-ერთმა ქართულმა მუზეუმმა მოიპოვა ევროპის საუკეთესო მუზეუმის ნომინანტობა (რაც ძალიან მიხარია), რომელიც ჩვენ მოვიპოვეთ 2019 წელს და ამ მუზეუმს, ერთ-ერთმა ადამიანმა, რომელსაც მე არ ვიცნობ, მიულოცა ეს წარმატება ჩვენი ლანძღვით. აი ამას უკვე, ფსკერიც აღარ ჰქვია, იმიტომ რომ ეს არის ადამიანების რაღაც კატეგორია, რომელმაც რაღაც პრივილეგიები დაკარგა, ოღონდ არა ჩვენი გამოისობით, არამედ თავიანთი ცხოვრების წესისა თუ პროფესიონალური უნარ-ჩვევების გამო და ამაში გვადანაშაულებს ჩვენ, იმიტომ რომ ჩვენ წარმატებებს ვაგრძელებთ.
ჩვენ ამას გავაგრძელებთ, ნურავის ექნება იმისი იმედი, რომ რაღაცაზე ხელს ჩავიქნევთ, რაღაცას არ გავაკეთებთ. არავის არაფრის გვეშინია, განსაკუთრებით მე და ჩემს თანამშრომლებს და ჩემს ადმინისტრაციას, იმიტომ რომ ეს ადვილად შემოწმებადია, მთელი ჩემი საქმიანობა მოვახმარე არა რაიმეს აქედან წაღებას, მათ შორის ხელფასების სახით, არამედ აქ მოტანას, იმიტომ რომ ჩვენთვის აქ უფრო პრიორიტეტული არის ჩვენი გაკეთებული საქმეების წარმოჩენა, ჩვენი ამ მუზეუმის წარმატება და არა ის თუ რა პირადი გამორჩენას მივიღებთ.
გაქვს თუ არა ისეთი სისუსტე, რასაც დიდი სიამოვნებით მოიცილებდი, რომ შეგეძლოს?
რა თქმა უნდა... მე ხშირად ვამბობ, ძალიან ბევრი უარყოფოთი თვისება მაქვს, ამიტომ მათ კარგად ვაცნობიერებ და ვებრძვი. პირველი არის ის, რომ ვარ ემოციური, ეს განსაკუთრებით გაბრაზების დროს მეტყობა და მგონი, ვახერხებ, ყოველი შემთხვევისთვის, ჩემი თანამშრომლები ამაში ალბათ დამეთანხმებიან, რომ ჩემი გაბრაზების მართვა ვისწავლე. როცა ძალიან მიჭირს გაბრაზების მართვა, ვიცვამ ქურთუკს და სასწრაფოდ გავდივარ კონფლიქტის ზონიდან და მივდივარ შორს, რომ ჩემი გაბრაზება არ გამოვამჟღავნო. ყველა ადამიანს აქვს მისი სისუსტეები. იმისთვის ვართ ადამიანები, იმით განვსხვავდებით ცხოველებისგან, რომ ჩვენი ემოციების მართვა უნდა შეგვეძლოს. ნურავინ იტყვის, რომ მე არ გამაჩნია ემოცია, ყველას აქვს ემოცია, მთავარია ამ ემოციების მართვა ვისწავლოთ. მე მადლიერი ვარ ჩემი კოლექტივის, ჩემი თანამშრომლების, რომლებმაც ბევრი რამე მასწავლეს და მათ შორის მასწავლეს ის, როგორ მართო საკუთარი თავი, როგორ მართო სხვა და მიაღწიო იმ შედეგს, რომ ადამიანებს უხაროდეთ სამსახურში მოსვლა. მეც მიხარია აქ მოსვლა დარწმუნებული ვარ ჩემს თანამშრომლებსაც.
ინტერვიუ მოამზადა თამარ ლეფსვერიძემ
